In Nederland worden ongeveer 350.000 tot 400.000 paarden gehouden. Een gemiddeld paard van 450 kg produceert per dag 5 tot 12 mesthopen. Dit is zo’n 24 kilo mest per dag, of 10 ton mest per jaar ! Een paardenhouderij van 20 paarden heeft dus al snel een uitdaging om een bestemming te vinden voor 200 ton [of 200.000 kilo] mest op jaarbasis. Paardenmest composteren is een bijzonder praktische oplossing om van een kostenpost een inkomstenbron te maken.
Inhoudsopgave
Composteren
Compost is een mengsel van afgebroken organisch materiaal, van levende en dode materialen zoals mest, voedselresten en bladeren. Eenmaal afgebroken, wordt compost een voedingsrijk amendement dat wordt gebruikt om de grond te voeden en de plantengroei te bevorderen.
Composteren is een proces waarbij thermofiele bacteriën organisch materiaal afbreken tot compost. Thermofiele bacteriën zijn warmte minnende microorganismen die gedijen bij temperaturen tussen de 45 en 70 graden Celsius. Paardenmest composteren is vanuit dat perspectief goed te organiseren.
Deze micro-organismen gaan alleen aan de slag in jouw composthoop wanneer de temperatuur, het vochtgehalte, de zuurstof en de koolstof-stikstofverhouding ideaal zijn. Dit zijn dus de voorwaarden die “gemanaged” moeten worden. Een kenmerk van een goed functionerend compostproces is het ontstaan van warmte. De temperatuur in een goed georganiseerd composteerproces loopt gemakkelijk op tot 55-70 °C.
Paardenmest composteren
Paardenmest is een goede bron van groen [stikstofrijk] materiaal. De samenstelling ervan maakt het ideaal om een composteringsproces te beginnen. De vochtigheid en de samenstelling maken dat je alleen bruin [koolstofrijk] materiaal hoeft toe te voegen. Na het toevoegen van dat bruine materiaal is het een kwestie van goed mengen en de thermofiele bacteriën het werk laten doen.
Een uitdaging bij paardenmest composteren is dat het vrij compact is. Daarnaast composteren de keutels vrij lastig om dezelfde reden. Ze zijn vrij compact en breken niet open tijdens het composteren.
Paardenmest composteren voor manege of paardenhouderij
Je kan op internet veel blogartikelen vinden die spreken over het maken van een composthoop met paardenmest. Maar voor een manege of paardenhouderij is dat geen reeele optie als alternatief voor afvoeren van het materiaal. Aangezien een paard ongeveer 24 kilo mest per dag produceert, is een composthoop van 1 m3 in ongeveer 10 dagen gevuld door één paard.
Afvoeren van paardenmest kost geld. Een kleine paardenhouderij betaald al snel €2.400 per jaar om het af te voeren. Speciaal voor de manege en de paardenhouderij ontwikkelde Compostandig een compact systeem om paardenmest te composteren. Daarmee wordt een kostenpost een bron van inkomsten.
Paardenmest en champignons
Het is de afgelopen decennia relatief makkelijk geweest om van de paardenmest af te komen. Het is namelijk een grondstof voor de champignon industrie. En in die industrie is Nederland jarenlang toonaangevend geweest.
Die sector is in Nederland echter langzaam aan het verdwijnen. In de periode 2000 – 2019 is het aantal champignonkwekerijen in Nederland afgenomen van 507 naar 97. Ook de totale hoeveelheid m2 waarop champignons gekweekt worden is afgenomen van 943.812 m2 naar 608.377 m2.
Als gevolg hiervan wordt de afvoer van paardenmest steeds duurder en lastiger te organiseren. Daarnaast worden er kosten gemaakt voor de aanvoer van compost. Compostandig biedt een simpele machinale oplossing om paardenmest ter plaatsen te composteren. Hiermee vervallen de kosten voor afvoer van paardenmest. De gecomposteerde paardenmest wordt vervolgens verkocht.
Compost en dierlijke mest
In de praktijk wordt de naam compost vrij breed gebruikt, maar iets mag alleen de naam “compost” dragen als het aan álle wettelijke eisen voldoet. Er is dus wettelijk gezien van alles geregeld rondom het gebruik van het woord compost. Dat geeft bij paardenmest composteren een paar aandachtspunten. Hieronder werken wij de belangrijkste aandachtspunten uit.
Wetgeving rond compost
Uit de definitie van compost in het UBMW en het per 19 juni 2019 gewijzigde LAP3 blijken de volgende eisen waaraan voldaan moet worden om een verwerkingsproduct compost te mogen noemen:
-> Het product komt uit een aeroob proces;
-> De afbraak moet met behulp van micro-organismen zijn gebeurd;
-> De organische stof moet zo ver zijn afgebroken dat het product stabiel is;
-> Er mogen bodembestanddelen in het product aanwezig zijn;
-> Er mag geen dierlijke mest in het product aanwezig zijn;
-> Het product is niet verpompbaar.
Wetgeving rond dierlijke mest
Dierlijke meststoffen worden gedefinieerd (artikel 1 eerste lid onder c van de Meststoffenwet) als: ‘uitwerpselen van voor gebruiks- of winstdoeleinden gehouden dieren, daaronder begrepen de geheel of gedeeltelijk verteerde maag- of darminhoud van deze dieren en mengsels van strooisel met de uitwerpselen, alsook producten daarvan;’
In de wet is opgenomen welke dieren vallen onder de categorie gebruiks- of winstdoeleinden gehouden dieren. In bijlage II van het besluit houders van dieren zijn de volgende zoogdieren aangewezen als productiedieren: konijn, bruine rat, tamme muis, cavia, goudhamster, gerbil, nerts, paard, ezel, varken, geit, rund, waterbuffel, damhert, edelhert en het schaap. Volgens de wet zijn paarden dus productiedieren en moet je je houden aan de wetgeving die geldt voor productiedieren.
Het tweede deel van de definitie is ook belangrijk: ‘Mengsel van strooisel met uitwerpselen alsook producten daarvan.’ Dus als je heel veel stro mengt met een klein beetje uitwerpselen van dieren, dan heb je dus in zijn geheel dierlijke mest. Ditzelfde geldt voor combinaties van compost en stro: Alle mestproducten waarin dierlijke mest is verwerkt telt voor de Meststoffenwet als dierlijke mest.
Het woord compost wordt soms ook gebruikt voor gecomposteerde dierlijke mest. Maar volgens de wet klopt dit niet. Dierlijke mest blijft dierlijke mest en zodra plantenresten gemengd worden met dierlijke mest wordt het geheel ook gezien als dierlijke mest. [bron]
Paardenmest composteren
Een ondernemer weet dat wetgeving één van de meest blokkerende zaken is als het gaat om het implementeren van een circulaire economie. Wet- en regelgeving wordt ingevoerd als gevolg van iets dat wel of niet wenselijk is en loopt daarom altijd achter de feiten aan. Je kan paardenmest composteren, maar je mag het product dat eruit komt geen compost noemen. Daarnaast biedt een maatregel om meststoffen met veel organische stof te stimuleren nieuwe kansen.
-> Meststoffen met veel organische stof tellen minder zwaar [75%] mee voor de fosfaatgebruiksnorm;
-> Paardenmest heeft een lager fosfaatgehalte dan vaste mest van rundvee of varkens;
-> Je mag het resultaat wel gecomposteerde paardenmest noemen;
-> Een paardenhouderij mag jaarlijks, zonder wegen en bemonsteren en op basis van de forfaitaire gehalten, maximaal 250 kg fosfaat uit dierlijke mest naar particulieren afvoeren. Die 250 kilo fosfaat vertaald zich naar ruim 100.000 kilo paardenmest! [Zie tabel hierboven]
Oplossingen voor manege en of paardenhouderij
De hierboven genoemde lijst biedt veel aanknopingspunten om gecomposteerde paardenmest aan te bieden aan particulieren, voedselbossen, pluk- en zelf oogsttuinen, CSA’s en ecodorpen met een actieve community die samen ecosysteemdiensten organiseren.
Dergelijke initiatieven hebben jaarlijks behoefte aan gecomposteerd materiaal dat idealiter uit de zeer directe nabijheid komt. Gecomposteerde paardenmest is een zeer goed materiaal om te werken aan bodemvruchtbaarheid en een bijdrage levert aan het behoud en herstel van biodiversiteit. Het vertegenwoordigd daarom een waarde. Zo wordt paardenmest van een kostenpost een bron van inkomsten.
Compostandig heeft een systeemoplossing om paardenmest te composteren met zeer hoog organisch stof gehalte. Hierdoor kan een paardenhouderij van een kostenpost een inkomstenbron maken. Meer weten? Download de bodembalansanalyse van gecomposteerde paardenmest of neem contact met ons op. Wij vertellen je graag meer over onze composteeroplossingen.
De oplossing vloeit voort uit een project voor het composteren van paardenmest. Wij combineren dit met het zaagsel en de houtkrullen van een middelgrote houtzagerij van onbehandeld hout. De composteerde paardenmest komt beschikbaar voor de akker- en tuinbouw. Wil je meer weten over onze composteerstraat voor paardenhouderij en of manege, neem dan contact met ons op.