De biodiversiteit op onze planeet staat al jaren onder druk. Het aantal planten-, schimmel-, bacterie- en diersoorten neemt af. Dat is niet zonder risico’s want biodiversiteit is van groot belang voor alle levende wezens op deze planeet. Daarnaast maakt biodiversiteit niet alleen het leven an sich mogelijk, maar ook al onze economische activiteiten. Composteren van organische reststromen, waaronder organisch bedrijfsafval, levert een bijdrage aan herstel en behoud van biodiversiteit.
Het belang van biodiversiteit
Het belang van biodiversiteit kan niet genoeg benadrukt worden. [link] Wij hebben alles te danken aan de soortenrijkdom op onze planeet. De zuurstof die wij ademen, het water dat wij drinken, het voedsel dat wij eten, de grondstoffen die wij gebruiken om onze huizen, dorpen en steden te bouwen. Wij kunnen niet zonder de natuur en haar soortenrijkdom.
De natuur verzorgt door middel van biodiversiteit in eerste instantie in onze primaire levensbehoefte. Het biedt een ruime keuze aan vruchten, zaden, knollen, bessen, wortels, groenten en noten om ons te voeden. Het zuivert het water van onreinheden zodat wij het kunnen drinken. Het produceert de zuurstof die wij ademen en maakt de schimmels en kruiden die ten grondslag liggen aan onze genezing. De natuur verzorgt een groot aantal zogenaamde ecosysteemdiensten.
Daarnaast vorm het de basis voor onze economische activiteiten. Landen met rijke reserves aan grondstoffen hebben daar een financieel voordeel aan. Het meest in het oog springende voorbeeld is olie en gas. Deze brandstoffen zijn op dit moment in de tijd nog de motor van onze huidige economische activiteiten.
Daarnaast is biodiversiteit van belang om schokken op te vangen. De natuur beweegt zich niet in een rechte lijn en is met enige regelmaat onvoorstelbaar. Daarnaast heeft menselijk handelen in toenemende mate een enorme invloed op onze ecosystemen. Biodiversiteit zorgt voor veerkracht.
Maar of het nou gaat over vruchtbare grond, uitgestrekte bossen, ongerepte natuur, enorme oppervlaktes van water in meren, rivieren en oceaan, deze systemen vallen of staan bij een bepaalde hoeveelheid aan biodiversiteit.
Hoe ontwikkelt de biodiversiteit zich?
Het belang van herstel en behoud van biodiversiteit kan niet genoeg benadrukt worden. Zelf bij de zaken waarvan je wellicht zou denken dat wij die echt in overvloed hebben, zand, is de afname van biodiversiteit merkbaar. Doe een web search voor “sand shortage’ en je krijgt 33.000.000 zoekresultaten op dat onderwerp.
Maar de Sahara ligt toch vol met zand? Ja, dat klopt. Maar het is niet het soort zand dat wij gebruiken bij het maken van beton. Het zand in de Sahara is rond en glad als gevolg van wind en wrijving van al die zandkorrels op elkaar. Voor beton is een specifiek hoekige zandkorrel nodig.
Het Living Planet Report 2020 (LPR) van het Wereld Natuur Fonds [WNF], laat ons zien dat het wereldwijde verlies aan biodiversiteit op zijn ergst is. Ze hebben daarbij de vijf belangrijkste bedreigingen van biodiversiteit in kaart gebracht. Het zal je niet verbazen dat menselijk handelen aan de grondslag staat.
De analyse is uitgevoerd voor 5 regio’s: Europa en Centraal-Azië, Azië-Pacific, Latijns-Amerika en het Caribisch gebied, Afrika en Noord-Amerika. Als we de soortenpopulatie als maatstaf nemen, werd in alle regio’s een aanzienlijk verlies aan biodiversiteit vastgesteld, waarbij aantasting van natuurlijk land werd geïdentificeerd als de meest prominente bedreiging voor dieren in het wild. Latijns-Amerika en het Caribisch gebied hebben sinds 1975 een verlies van 94% opgelopen. [bron]
Kan composteren helpen om te komen tot herstel en behoud van biodiversiteit
Als je deze schokkende cijfers tot je neemt, kan je niet anders dan concluderen dat het tijd is om actie te ondernemen. Dit is tevens de kern van Charles Eisensteins stelling in zijn nieuwe boek: “Climate – A New Story”.
“Als de klimaatsceptici gelijk hebben, is het belangrijkste dat we kunnen doen het behoud en herstel van biodiversiteit. Als de klimaatsceptici ongelijk hebben, is het belangrijkste dat we kunnen doen het behoud en herstel van biodiversiteit. “
Wij moeten dus aan de bak! Maar hoe ga je zoiets complex als herstel en behoud van biodiversiteit als individu of organisatie aanpakken? Hebben wij dan niet de hulp nodig van de regering, de EU, de VN en al dat soort niet-gouvernementele organisaties? Het antwoord is gelukkig NEE. Elk individu en elke organisatie kan invloed uitoefenen op de biodiversiteit in zijn of haar omgeving. En die bevindt zich onder je voeten!
Composteren en biodiversiteit in de bodem
De biodiversiteit die zich in de bodem bevindt is onvoorstelbaar. De bodem wemelt van het leven. Het gecombineerde aantal beschreven soorten bodem bewonende nematoden en mijten is bijvoorbeeld meer dan 35.000. [bron] Belangrijk om te beseffen dat nematoden en mijten slechts twee van de verschillende soorten bodemorganismen zijn.
In hun uitstekende boek “Leve de Bodem” maken Anne Marie van Dam en Caroline de Vlaam een nog veel meer tot de verbeelding sprekende opmerking.
“In aan handje grond kunnen wel een miljard of meer micro-organismen leven. In de bovenste 25 cm van één hectare vormen ze samen zo’n 3.000 kilo biomassa. Dat staat gelijk aan ongeveer 30 schapen!”
Composteren en organische stof
Organische stof in de bodem is van cruciaal belang voor de gezondheid van planten, omdat het de waterretentie verbetert, voedingsstoffen voor planten en bodemorganismen levert en de bodemstructuur verbetert. [bron] De verwijdering van organische stof (bijv. door plantenverwijdering en bodemverdichting) vermindert de abundantie en soortenrijkdom van meerdere groepen bodemorganismen. [bron]
Het toepassen van compost, of dit nu ter plaatse gebeurt of van een externe bron, is daarom misschien wel de gemakkelijkste manier om het organische stofgehalte in de bodem te verhogen. [bron]
In “Leve de Bodem” lezen wij de volgende opsomming van wat de rol is van organische stof in de bodem. Organische stof doet veel:
- Het plakt bodemdeeltjes aan elkaar. waardoor er stevige kluitjes ontstaan. Dat geeft de grond een goede kruimelstructuur.
- Het zorgt ervoor dat de grond meer vocht kan vasthouden en er dus minder vocht wegspoelt tot onder de wortels van planten.
- Het kan voedingsstoffen vasthouden op een manier dat planten en micro-organismen ze los kunnen maken en opnemen als ze ze nodig hebben.
- Het bevat zelf voedingsstoffen.
- Het geeft de grond een donkerdere kleur en daardoor warmt de grond sneller op.
Composteren en biodiversiteit in de bodem
Composteren is kosteneffectief omdat het minimale apparatuur vereist en de kosten van het afvoeren van organisch bedrijfsafval verlaagd door het op de plek waar het ontstaat om te zetten naar compost. Een materiaal met niet alleen een ecologische maar ook een economische waarde.
In de tuin of op landbouwgronden kan het gebruik van meststoffen verlagen, omdat compost essentiële voedingsstoffen voor planten aan de bodem toevoegt. Tuinen en landbouwgronden die compost gebruiken die is ontstaan door het mengen van rot plantmateriaal en micro-organismen, hebben baat bij de voordelen voor de gezondheid van de bodem van dit mengsel dat rijk is aan bodembiodiversiteit.
Een nadeel van kunstmest is dat het de plant voedt en niet de bodem. Daarnaast is de prijs van kunstmest door de hoge energieprijzen enorm gestegen. Als gevolg van geo politieke spanningen staat zelfs de leveringszekerheid van kunstmest onder druk. Compost is een substituut voor kunstmest en kan gedaan worden met materialen die lokaal voorhanden zijn en nu als afval gezien en behandeld worden. Composteren en biodiversiteit komt ook hierin weer terug.
Composteren en biodiverseit in SDG 15
Door te composteren werk je en passant ook nog mee aan SDG 15. Leven op het land. SDG 15 gaat over bescherming, herstel en duurzaam beheer van het leven op het land in al zijn vormen. Bescherming en herstel van ecosystemen en biodiversiteit kunnen de weerbaarheid tegen toenemende bevolkingsdruk, intensivering van landgebruik en klimaatverandering versterken.
Dus gebruikt jouw organisatie de SDG’s in haar externe communicatie, MVO beleid en of jaarverslag? Dan kan deze SDG daaraan worden toegevoegd.
Conclusie
Zorg dat jullie bedrijf of organisatie verantwoordelijkheid neemt om het dramatische verlies van soorten te stoppen en om te draaien.
Het maken en beschikbaar stellen van compost is praktisch en zeer gunstig voor de bodembiodiversiteit en daarmee voor de bodemgezondheid.
Op het moment dat je met een compostmachine van Compostandig je organisch bedrijfsafval omzet in compost, lever je een belangrijke bijdrage aan het herstel en behoud van biodiversiteit.